Nowy sposób naliczania podatku rolnego
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zmienił ustawę o podatku rolnym. Ustawa o zmianie ustawy o podatku rolnym została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 7 czerwca 2013 r. pod pozycją 660.Nowa ustawa wprowadza jedną istotną zmianę – zmianę sposobu obliczania średniej ceny skupu żyta branej do ustalania wymiaru podatku rolnego.
Przypomnijmy, według dotychczasowej regulacji podatek ten, od 1 ha przeliczeniowego gruntów gospodarstw rolnych wynosił równowartość pieniężną 2,5 q żyta, a od pozostałych gruntów – równowartość 5 q żyta. Kwotę tę obliczano według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. Średnia cena skupu żyta publikowana była przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski” w terminie 20 dni po upływie trzeciego kwartału.
Żyto należy do produktów rolnych towarowych, co oznacza, że podlega wpływom gry rynkowej. Jego cena zależna jest od wielu czynników, np.: od poziomu zbiorów, wielkości zapasów, popytu wewnętrznego na cele spożywcze i paszowe, przepływów transgranicznych itp. Z komunikatów prezesa GUS wynika, że cena żyta w kolejnych latach zmieniała się dynamicznie. Czasami krótkotrwałe, lecz gwałtowne wahania rynkowych cen żyta wpływały znacząco na średnią cenę w trzech pierwszych kwartałach roku, a tym samym na wysokość podatku rolnego. Wystarczy spojrzeć na komunikaty GUS – cena skupu żyta w kolejnych latach wynosiła: 2007 r. – 58,29 zł; 2008 r. – 55,80 zł; 2009 r. – 34,10 zł; 2010 r. – 37,60 zł; 2011 r. – 74,18 zł; 2012 r. – 75,86 zł za 1 dt. Nietrudno obliczyć, że w roku podatkowym 2010 wymiar podatku rolnego był o 39% mniejszy niż w roku 2009. Z kolei, w roku 2012 podatek wzrósł aż o 97% w stosunku do roku 2011. Taka duża rozpiętość zmian wpływała niekorzystnie na obie strony systemu podatkowego w rolnictwie, na urzędy gmin i płatników podatku rolnego. Przychody gmin z podatku rolnego były niestabilne i podlegały dużym wahaniom. Gminom trudno było podejmować długookresowe plany działań finansowane, m.in., z podatku rolnego. Z drugiej strony podobnie – płatnicy podatku rolnego raz mogli cieszyć się spadkiem jego wysokości o 40%, ale innym razem przychodziło im płacić podatek niemal o 100% wyższy niż w roku poprzednim.
Ten brak stabilizacji, a właściwie zamiar zapobiegania skutkom tak gwałtownych zmian wysokości podatku rolnego legł u podstaw projektu zmian ustawy o podatku rolnym.
W znowelizowanej ustawie przyjęto, iż teraz cena żyta, na podstawie której będzie ustalana wysokość podatku rolnego będzie brana z 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy. Brzmi skomplikowanie, ale oznacza tyle, że do ustalania ceny żyta będą brane, tak jak dotychczas, trzy pierwsze kwartały roku poprzedzającego, ale dodatkowo jeszcze dwa lata poprzedzające te trzy kwartały. Dla przykładu, podatek rolny na 2014 rok zostanie ustalony na podstawie cen skupu żyta w trzech pierwszych kwartałach roku 2013 i w latach 2011-2012. Tak jak dotychczas, cenę tę będzie publikował prezes GUS w terminie do 20 października roku poprzedzającego rok podatkowy.
Taki sposób ustalania cen skupu żyta wprowadza mechanizm buforowania gwałtownych zmian w wysokości podatku rolnego. Jak podają wnioskodawcy w uzasadnieniu do zmiany ustawy, w przytaczanym już przykładzie roku 2012 podatek rolny ustalony w nowy sposób wzrósłby tylko o 58%, a nie o 97%, jak to miało miejsce. Bez wątpienia jest to mechanizm stabilizujący dochody gmin i obciążenia podatkowe rolników w dłuższej perspektywie.
Nowelizacja ustawy wejdzie w życie od 1 października 2013 r. i będzie mieć zastosowanie do ustalania wysokości podatku rolnego od roku 2014.